آزمایش کراتینین خون چیست؟

در زمان مشاهده‌ی علائم غیر طبیعی و ناخوشایند در بدن، اولین کاری به که بنظر درست می‌رسد، مراجعه به پزشک است. پزشک معالج، پس از معاینه و بررسی علائم فرد، اگر به بیماری یا اختلال خاصی مشکوک شود، انجام آزمایشات خاصی را برای او تجویز می‌کند. یکی از انواع این تست‌ها، آزمایش کراتینین است که برای برخی بیماران یا افراد مشکوک به بیماری کلیوی توصیه می‌شود. اما آزمایش کراتینین نشان‌دهنده‌ی چیست و میزان نرمال کراتینین در خون چه مقدار است؟ این سوالی است که در این مطلب به آن پاسخ خواهیم داد.

کراتینین چیست؟

کراتین در حقیقت نام یک پروتئین است که در سوخت‌وساز ماهیچه‌های بدن به کار گرفته می‌شود. در اثر فرایندهای متابولیسم سلول‌های ماهیچه‌ از این پروتئین، کراتینین (Creatinine)  ساخته می‌شود که به عنوان ماده‌ی دفعی به درون خون وارد می‌شود.

از آن‌جا که کلیه‌های انسان مسئول تصفیه و پالایش خون هستند، وظیفه دارند کراتینین را از جریان خون جذب کرده و وارد جریان ادرار کنند. از آن‌جا که کلیه‌ها تنها عوامل جذب و دفع کراتینین در خون هستند، اگر میزان کراتینین موجود در خون یک فرد را محاسبه کرده و با حد نرمال مقایسه کنیم، می‌توانیم بفهمیم که کلیه‌ها تا چه میزان به درستی کار می‌کنند.

به طور معمول اگر یکی از کلیه‌ها نیز مشکل پیدا کند یا از بدن خارج شده باشد، سطح کراتینین در خون فرد افزایش می‌یابد. هم‌چنین در افرادی که حجم بازوها و عضلات بیشتری دارند (برای مثال آقایان یا ورزشکاران)، کراتینین بیشتری را در خون انتظار داریم.

در هر حال سطح کراتینین را می‌توان هم به وسیله‌ی آزمایش خون، و هم به وسیله‌ی جمع‌آوری و بررسی ادرار شخص در یک 24 ساعت، اندازه گرفت.

آزمایش کراتینین نشان‌دهنده‌ی چیست؟

بنابر آنچه گفتیم، سنجش میزان کراتینین در خون می‌تواند معیاری از عملکرد صحیح کلیه‌ها یا بالعکس، نشانه‌ی نارسایی آن‌ها باشد. میزان طبیعی کراتینین در مردان حدود ۰.۷ تا ۱.۳ و در زنان بین ۰.۶ تا ۱.۱ میلی‌گرم در دسی‌لیتر دانسته می‌شود.

اگر میزان کراتینین اندازه‌گیری شده در آزمایش کراتینین رقم بالایی باشد، با توجه به حجم ماهیچه‌های بدن فرد، انجام دیالیز ضروری می‌شود. بنابراین مقدار توصیه شده برای دیالیز، در کودک بالاتر از 2 و در بزرگسالان، بالاتر از 10 است.

چه زمانی نیاز به انجام آزمایش کراتینین وجود دارد؟

پیشنهاد می‌کنیم با مشاهده‌ی مجموعه‌ای از علائم زیر (مشکوک به بیماری کلیوی)، به پزشک مراجعه کرده و در صورت صلاح دید وی آزمایش کراتینین خون را انجام دهید:

• خستگی مداوم، نداشتن تمرکز کافی و بی‌خوابی
• بی‌اشتهایی
• درد در قسمت‌های نزدیک کلیه‌ها یا زیر دنده‌ها
• فشار خون بالا
• استفراغ
• ادرار خونی ، قهوه ‌ای رنگ یا کدر
• کاهش میزان ادرار
• حالت تهوع
• تورم یا کوفتگی اعضای بدن مانند صورت، مچ دست و پا، شکم و اطراف چشم‌ها

سطح بالای کراتینین به چه معناست؟

گرچه پایین بودن میزان کراتینین در خون، به ندرت پیش می‌آید و معمولا نگران کننده نیست، اما همانطور که گفتیم، بالا بودن آن می‌تواند نشانه‌ی خوبی نباشد. به طور کلی عواملی که سبب افزایش میزان این ماده در خون می‌شوند را نام می‌بریم.

• انسداد دستگاه دفع ادرار.
• مرگ یا نارسایی سلول‌های کلیه.
• عفونت باکتریایی کلیه (پیلونفریت).
• اختلال در عملکرد پروستات.
• التهاب گلومرول‌ها در کلیه (که نقش حیاتی در عملکرد کلیه دارند).
• مصرف برخی داروها مانند داروهای آمینوگلیکوزیدی، سایمتیدین، داروهای شیمی درمانی، سفالوسپورین و برخی داروهای دیگر مانند آسپرین.
• کم‌آبی بدن که بر عملکرد کلیه‌ها تاثیر منفی می‌گذارد.
• ورزش سنگین که میزان سوخت‌وساز در عضلات را زیاد می‌کند.
• افزایش تجمع پروتئین خوراکی در بدن.
• کاهش جریان خونی که به کلیه‌ها وارد می‌شود (ناشی از دلیل نارسایی احتقانی قلب، دیابت یا کم‌آبی)

پایین بودن میزان کراتینین در خون

به طور کلی عوامل زیر کاهش میزان کراتینین خون را به همراه خواهند داشت:

• حجم کم عضلات
• بارداری
• کاهش وزن شدید

با توجه به مواردی که در بالا گفته شد، عوامل متعدد بیرونی می‌توانند بر میزان کراتینین خون تاثیر گذاشته و نتیجه‌ی آزمایش را دچار خطا کنند. بنابراین به شما توصیه می‌کنیم که تا حد ممکن قبل از آزمایش از مصرف غذاهای گوشتی، داروهایی که سطح کراتینین را تحت تاثیر قرار می‌دهند و یا ورزش شدید خودداری کنید. در غیر اینصورت تمامی مواردی که بر نتیجه‌ی آزمایش تاثیر گذارند را به پزشک معالج خود اطلاع دهید.

شما می‌توانید آزمایش خون برای سنجش کراتینین را در آزمایشگاه شبانه روزی سروش مشهد انجام دهید. این آزمایشگاه با بهره‌گیری از امکانات کافی و متخصصان با تجربه، آزمایشات متنوعی را در حوزه‌ی پاتولوژی و تشخیص طبی انجام می‌دهد.