غده تیروئید و آزمایشات مربوط به آن

غده تیروئید (سپردیس) غده‌ای است که در قسمت جلوی گلو و بالای جناغ قرار گرفته و ظاهری شبیه به پروانه دارد. این غده از بزرگترین غدد درون‌ریز بوده و در مردان کمی بزرگتر است. غده تیروئید از واحدهایی به نام فولیکول یا آسینوس تشکیل شده و قسمت میانی آن‌ها محل ذخیره شدن هورمون‌های تیروئیدی است.

 هورمون‌های تیروئیدی

هورمون‌های تیروئیدی طی واکنش‌های پیچیده‌ای سنتز می‌شوند. هورمون TSH از غده هیپوفیز ترشح می‌شود و سنتز این هورمون‌ها را تحریک می‌کند. در نتیجه نقشی بسیار مهم در تنظیم فعالیت‌های این غده دارد.
دو هورمون تیروئیدی مهم عبارتند از T3 و T4(تیروکسین). سلول‌های سی غده تیروئید نیز هورمون کلسی‌تونین را ترشح می‌کنند این هورمون غلظت کلسیم خون را پایین آورده و آن را در استخوان رسوب می‌دهد. اعمال انجام شده توسط این غده بسیار مهم و حیاتی هستند.

در صورت بروز اختلال در هر یک از بخش‌های زنجیره هورمونی در تیروئید ممکن است احتمال ناباروری تا حد زیادی افزایش یابد. در میان اختلالات غده‌ای اختلالات غده تیروئید از جمله شایع‌ترین آن‌هاست. اگر این اختلالات در مردان در سن بلوغ رخ دهد ممکن است فرد دچار کوتاهی قد و یا به تاخیر افتادن بلوغ شود و سپس در دوران جوانی او ناتوانی‌های جنسی بروز کند.

وظایف غده تیروئید

مهم‌ترین اعمال غده تیروئید عبارتند از:

1. جذب و انتقال ید
2. ساخت و ترشح تیروگلوبین
3. اتصال ید به تیروگلوبین برای ساخت هورمون‌های تیروئیدی
4. ترشح هورمون‌های تولید شده به دستگاه گردش خون

اهمیت هورمون‌های تیروئیدی در بدن

هورمون‌های تیروئیدی برای رشد طبیعی بدن اهمیت بسیاری دارند. افزایش میزان سوخت و ساز سلولی کار اصلی هورمون‌های تیروئیدی است. بدین صورت که با افزایش سوخت و ساز قند و چربی باعث تحریک ساخت پروتئین‌ها می‌شود.

حدود ۲۰٪ از هورمون T3 موجود در گردش خون در غده تیروئید ساخته می‌شود و مابقی آن در نتیجه تجزیه شدن T4 ساخته می‌شود.

هورمون T3 در سوخت و ساز سلولی رشد بدن و رشد اعضای جنسی نقش بسزایی دارد. اندازه‌گیری مقدار این هورمون در شناسایی اختلال غده تیروئید خصوصاً پرکاری تیروئید اهمیت بسیاری دارد. اندازه‌گیری هورمون تیروکسین نیز در تشخیص وضعیت و کارکرد تیروئید اهمیت دارد. مقدار این هورمون در سرم افراد مبتلا به پرکاری تیروئید افزایش یافته و در افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید این مقدار کاهش می‌یابد.
هنگامی که هورمون‌های تیروئیدی به مقدار کافی نباشند فرد دچار کم‌کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم می‌شود. این بیماری از شایع‌ترین مشکلات غده تیروئید است. کاهش این هورمون‌ها ممکن است به علت اختلال در غده و یا کاهش ترشح هورمون تحریک‌کننده TSH باشد.

کم‌کاری غده تیروئید، علائم و راه درمان آن

خستگی زودرس، خواب‌آلودگی، کمبود انرژی، کاهش ضربان قلب، ضعف عضلات تنفسی، کاهش حرکات دستگاه گوارش و اختلال در قاعدگی از علائم شایع کم‌کاری تیروئید است. کم‌کاری تیروئید با جایگزین کردن هورمون‌های آن قابل درمان است. مصرف قرص‌های تیروئید با شکم خالی به بهبود این بیماری کمک می‌کند.

پرکاری غده تیروئید ، علائم و راه درمان آن

پرکاری تیروئید حالتی است که در آن هورمون‌های تیروئیدی افزایش می‌یابند. علائم شایعی که در این افراد دیده می‌شود عبارتند از خستگی، اختلال خواب، کاهش وزن، تعریق زیاد، افزایش احتمال پوکی استخوان، اضطراب و تپش قلب.

سه روش درمانی برای درمان این اختلال به کار گرفته می‌شود که انتخاب آن بستگی به شرایط فرد دارد. این روش‌ها عبارتند از داروهای خوراکی، ید رادیواکتیو و جراحی.

تفسیر نتایج آزمایش تیروئید

تفسیر نتیجه آزمایش تیروئید بر عهده پزشکان است منتهی آن را به صورت کلی بیان خواهیم کرد.
تست TSH را بسیاری از پزشکان برای اطلاع یافتن از وضعیت عملکرد تیروئید تجویز می‌کنند. با این حال نرمال بودن TSH دلیل محکمی برای نرمال بودن وضعیت تیروئید نیست و پزشک بسته به علائم بالینی آزمایش‌های مکمل آن را تجویز می‌کند.

اگر مقادیر T3 و T4 پایین باشد، TSH برای جبران این کمبود افزایش می‌یابد. این موارد نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید هستند.

در صورتی که مقادیر ‏T3 و T4 بالا بوده و TSH پایین باشد، نشانگر پرکاری تیروئید است.
بررستی مداوم TSH برای افراد بیمار برای نظارت بر روند درمان بسیار مفید است.

در صورت مبتلا بودن به اختلالات تیروئیدی برای بررسی دقیق‌تر و بیشتر می‌توان از آزمایش آنتی بادی و کلسی‌تونین استفاده کرد. این آزمایشات می‌توانند بیماری‌های مهمی چون گریوز یا تیروئیدیت هاشیموتو و سرطان تیروئید را نشان دهند.

انجام آزمایشات مربوطه پیش از ظهور علائم بالینی بهبود کیفیت زندگی کمک شایانی می‌کند.

اما برای انجام آزمایش‌های تیروئید چه باید کرد؟ پاسخ، مراجعه به آزمایشگاه‌های معتبر است که از صحت و دقت آزمایشات اطمینان داشته باشیم. آزمایشگاه شبانه روزی سروش در شهر مشهد از اعتبار بالایی برخوردار است. برای مراجعه حضوری باید به آدرس مشهد_خیابان ابن سینا_بین ابن سینا ۱ و ۳_ساختمان اطبا_ طبقه اول مراجعه کنید. همچنین می‌توانید با شماره  ۱۶و۰۵۱۳۸۱۱۲۲۱۵ تماس بگیرید.